Nurdanhaber – Prof. Dr. Sıtkı GÖKSU
Yaptığımız bütün işlerimizi “Amelinizde Allah’ın rızası olmalı” düsturuna göre yapmalıyız. Yoksa işin içine riya girebilir.
Riyayı gösteriş, “Desinler, Haso’nun hançeri var.”, özü sözü bir olmamak, inandığı gibi hareket etmemek, ikiyüzlülük etmek, bir kişi için başkaları önünde-kendisi orada iken farklı arkasından farklı konuşmak gibi anlayabiliriz.
Bizleri iman ve Kur’an davasında muvaffak edecek azim, sebat, ihlas ve ciddiyettir. Bu özellikler bizde olduktan sonra kainata meydan okuyabiliriz.
İhlas vasıtası ile gizli şirkten ve riya ve tasannu (yapmacık hareket) gibi rezilliklerden kurtuluruz. Kabir kapısında bekleyen bir adamın, arkasındaki fani dünyaya riyakarca bakması acınacak bir ahmaklıktır ve dehşetli bir zarardır.
İnsanı riyaya sevk eden sebepler: İlk olarak, farzları ve vaciplerde işlemekte riya gösteriş olamaz. Ayrıca şeâir denilen islamiyete ait ezan okumak, selamlaşmak gibi kaidelerin uygulanmasında riya olamaz. Peygamberimizin sünnetlerine uymakta riya olamaz.
Dinimizin haram kıldığı şeylerin terkinde riyanın bulunmaz.
İkinci olarak, riyaya yönelten üç unsur şunlardır:
a-İman zayıflığından gelen sebeplere perestij etmedir (yani taparcasına yapışma).
b-Fakirlikten gelen hırs ve tamah-aç gözlülüktür. İman ve Kur’an hakikatlerini okuyan bilen ve uygulayan kişiler bu hakikatlerden aldıkları tahkiki imanla kulluk yönünden sebeplere ve insanlara ehemmiyet, kıymet vermezler. Kur’an ve Kur’an hakikatlerinden aldıkları imani izzet dersiyle hareket ederler. İktisat, kanaat ve tevekkülü rehber etmekle inşallah riyadan kurtulurlar.
c-Şöhret ve makam sevgisinden gelen lâyık olmadığı makamlarda kendini görme ve kendine aşırı derecede ehemmiyet vermedir. Yine riya sebebi şöhret ve makam sevgisinde ise, benliklerini bırakıp “ben” yerine “biz” diyerek şahsiyetlerini kardeşlerinin manevi şahsiyetlerinde eritmekle kurtulurlar.
Evet, bahtiyar odur ki, Kur’ânî kevserden (nehirden) süzülen tatlı, büyük bir havuzu kazanmak için, bir buz parçası nev’indeki şahsiyetini ve benliğini o havuz içine atıp eritendir.
Üçüncü olarak, dini görevi olan kişinin iyi bir şekilde kabul ettirmesi ve o makamın gereği olarak davranmasının riya olamayacağıdır. Kur’an hakikatlerini insanlara anlatanlar hizmetle vazifelidirler, bu açıdan yaptığı hizmetlerinde inşallah riya olmaz.
Öğünme, gösteriş ve riya iledir. Riya ise, hayrı şer eder. Şerle iftihar edersen et!
Şöhret, riyanın ta kendisidir ve kalbi öldüren zehirli bir baldır. İnsanı, insanlara kul ve köle yapar. Yani, nam ve şöhret isteyen adam; halklara kendini beğendirmek, sevdirmek için, insanlara riyakârlık, dalkavukluk yapar. Yapmacık hareket ve tavırlar takınır. O belâ ve musibete düşersen, “Biz Allah’ın kullarıyız; sonunda yine Ona döneceğiz.” Bakara Sûresi, 2:156. de.
İhlas ve İlahi rıza yolunda zerre (atom gibi küçük bir şey) yıldız gibi olur. Vesilenin esasına, iç yüzüne bakılmaz, neticesine bakılır. Madem neticesi Allah’ın rızasıdır. Ve mayası ihlastır; o küçük değildir, büyüktür.
