AĞABEYLERİN TOPLU FOTOĞRAFLARINDA BİLİNMEYEN HER ŞEY BU ARAŞTIRMADA

Fotoğraflar nerede, ne zaman, nasıl ve niçin çekildi? Fotoğraflarda görülenler kimdir?

Ağabeyler Anlatıyor kitaplarının yazarı Ömer Özcan araştırdı:

1958’de Isparta’dan Ankara’ya gönderilen bir mektubun, bazı ağabeyler tarafından çoğaltılıp Ankara’da dağıtılması üzerine, 30 Nisan 1958’den itibaren mektupla ilgili görülen ‘on ağabey’ tevkif edilmiştir. Dava Ankara 1. Ağır Ceza Mahkemesinde görülmüş olup, ağabeyler 4 Temmuz 1958’de tahliye, 10 Eylül 1958 tarihinde de beraat etmişlerdir. İşte bu üç fotoğraf karesi beraat günü olan 10 Eylül 1958’de çekilmiştir. Fotoğraflarda hapis yatan on ağabeyle beraber üç avukatları ve beş misafirleri görülmektedir. Ağabeylerin mahkeme duruşmasına kravatlı olarak geldikleri görülüyor…

Önce Üç Fotoğrafta Görülen Ağabeyleri Tanıyalım:

1.  FOTOĞRAF: 1958’de Ankara’da hapis yatan Risale-i Nur talebeleri, avukatları ve misafirleri.

Üst sıra soldan: Cemaleddin Günel, Ahmet Kalgay Ural, Bayram Yüksel, Salih Özcan, Kıbrıslı İzber Hikmet Ağalar, Mehmet Ziver (Zübeyir) Gündüzalp, Mehmet Özkan

Orta sıra: Tâhirî Mutlu, Av. Mustafa Egemen, Av. Bekir Berk, Av. Vecihi Işık, Süleyman Rüşdü Çakın

Alt sıra: Mustafa Cahid Türkmenoğlu, Mustafa Sungur, Bekir Samî Hocaefendi, Mehmed Said Özdemir, Mehmet Emin Birinci, Ahmet İhsan Genç

(Toplam 18 kişi)

 2. FOTOĞRAF: Bu fotoğrafta sadece hapis yatan 10 ağabey ile 3 avukatları görülmektedir. Ziyaret için gelen misafirler yoktur. Alt orta sırada 1. Fotoğrafta bulunmayan Abdulkadir Ceylan Çalışkan görülmektedir

3. FOTOĞRAF: Bu fotoğrafta hapis yatan 10 ağabeyden sadece Ceylan Çalışkan eksik olup, orta sıranın ortasında 3 avukat görülmektedir.

Bu Tarihi Fotoğrafların Çekilme Hikâyesi:

10 Eylül 1958 tarihinde, Ankara 1. Ağır Ceza Mahkemesi’nde Av. Bekir Berk’in yaptığı son müdafaadan sonra bütün ağabeyler beraat etmiştir.

Zannedilenin aksine fotoğraflarda görülen 19 ağabeyin (ikinci fotoğrafta görülen Ceylan Çalışkan’la beraber 19 kişi) tamamı 1958 Ankara Mahkemesinin maznunu olmayıp, sadece 10 ağabey mahkemelik olmuş ve hapis yatmıştır. Ağabeylerin tahliyesi 4 Temmuz’da gerçekleşmişti.

10 Eylül 1958 tarihi ise ağabeylerin tamamının beraat ettiği gündür. Aynı gün Salih Özcan’ın teklifiyle ağabeylerin tamamı mahkemenin tam karşısında bulunan “Foto Aile” ye giderek, topluca üç kare fotoğraf çektirmişlerdir. Daha sonra Ulus Denizciler Caddesi’nde bulunan Salih Özcan’ın çıkardığı Hilal Mecmuası’nın yazıhanesine gidilmiş ve orada hizmet meseleleri görüşülmüştür. Fotoğraflar, ilk defa Salih Özcan’ın yayınladığı Hilal Mecmuası’nda aynı aylarda neşredilmiştir.

***

Fotoğraflarda Görülen Maznun, Avukat Ve Misafir Ağabeyler (19 Kişi)

 Cemaleddin Günel: Mahkeme maznunlarından olup, hapis yatmıştır. 1914 Kemaliye doğumludur. Üstad Bediüzzaman Hazretlerine ziyareti de vardır. 1977 senesinde vefat etmiştir.

***

 Ahmet Kalgay Ural: Mahkeme maznunlarından olup, hapis yatmıştır. 1939 Rize doğumludur… ‘Sözler’ kitabının yeni harflerle yapılan ilk baskısında ‘Neşredenler’ kısmında adı geçmektedir. Ahmed Kalgay Ural, ‘Sözler’i yeni harflerle tab eden Atıf Ural’ın küçük kardeşidir. Hz. Üstad’a ziyaretleri vardır. Hayattadır.

***

 Bayram Yüksel: Mahkeme maznunlarından olup, hapis yatmıştır. 1931’de Afyon’un Bolvadin ilçesinin “Çoğu” Köyünde doğdu. 1948 Afyon hapishanesinde Üstad Bediüzzaman Said Nursi ve talebelerini yakından tanıdı, hizmete girdi. Hz. Üstad’ın en yakın talebe ve hizmetkârlarından birisidir. 1997 yılında vefat etti.

***

 Salih Özcan: Bu mahkemeye dâhil değildi. 1929 yılında Urfa’nın Akçakale İlçesinde doğmuştur. Arapça bilir. Ankara’da uzun seneler “Hilâl Mecmuası”nı neşretmiştir. Salih ağabeyin daha o zamanlarda İslâm âleminin tanınmış simaları ile dostluk ve münasebetleri vardı. Nur hizmetlerinin hariç memleketlere bakan kısımlarıyla münasebeti daha ağırlıklı idi. Mahkeme duruşması bitip, fotoğraflar çekildikten sonra ağabeyleri Hilal Mecmuasının yazıhanesinde misafir etmiştir. 2015’de vefat etmiştir.

***

 İzber Hikmet Ağalar: Mahkemeye dâhil değildi. Kıbrıslıdır. Fotoğrafların çekildiği sırada bir tevafuk eseri olarak Salih Özcan ağabeyin misafiriydi. O sırada İngiltere’den gelmiş, Salih Özcan ağabey dış ülkelerle irtibatlı olduğundan dolayı onu ziyarete gelmiştir. Hilal mecmuasındaki sohbette Kıbrıs’taki Müslümanların tıpkı Anavatan Türkiye’de olduğu gibi çektikleri baskı ve sıkıntılarından bahsetmiştir. Anadolu halkının civanmertliğini şaşkınlıkla karşıladığını belirtmiş olup, Kıbrıs’ta aynı durumun olmadığını söylemiştir. Daha sonra kendisiyle muhabere kesilmiştir.

***

 Zübeyir Gündüzalp: Mahkeme maznunlarından olup, hapis yatmıştır. Kafkas asıllı Zübeyir Gündüzalp 1920 Konya Ermenek doğumludur. 1946’da ilk defa Üstad’ı ziyaret etmiş, 1948’de 6 ay Afyon hapishanesinde Üstad Hazretleri ile beraber hapis yatmıştır. Bediüzzaman Hazretlerinin sırdaşı olup en yakın hizmetkârı ve talebesidir. 1971 yılında İstanbul’da vefat eden Zübeyir Ağabey henüz 51 yaşında idi.

SİNGAPUR’DA İSLAMİYET VE RİSALE-İ NUR HİZMETLERİ…

***

 Mehmed Özkan: Mahkemeye dâhil değildi. Ankara Çıkrıkçılar Yokuşu’nda manifaturacılık yapan nur talebesi bir tüccardır. Fotoğraflar çekildiği sırada ağabeyleri ziyaret için gelmişti. Vefat etmiştir.

***

 Tâhirî Mutlu: Mahkeme maznunlarından olup, hapis yatmıştır. 1900 senesinde dünyaya teşrif eden Tâhirî ağabey Isparta Atabeylidir. Bediüzzaman Hazretlerinin yakın talebe hizmetkârlarından birisidir. Üstad’ımızın ifadesiyle “Kahraman Tâhirî” iman kurtarma davasının sarsılmaz ve yanılmaz bahadırlarındandır. Üstad’la beraber Denizli ve Afyon hapishanelerinde yatmıştır. Vefatlarına kadar hayatı ya Medrese-i Nûriyelerde veya “Medrese-i Yûsufiyelerde geçmiştir. 1977’de vefat etmiştir.

***

 Av. Mustafa Egemen: Bu davanın üç avukatından birisidir. Ankara Barosuna kayıtlıdır. Yarbay iken emekliliğini istemiş ve avukatlık yapmaya başlamıştır. Salih Özcan ağabey askere gittiğinde Hilal Mecmuasının neşriyat işlerini ona bırakmıştı. Vefat etmiştir.

***

 Av. Bekir Berk: Bu davanın üç avukatından birisidir. 1926 Ordu doğumlu olan Av. Bekir Berk, 1958’de Isparta milletvekili Dr. Tahsin Tola ve Salih Özcan’ın teklifiyle ilk defa bu davanın vekâletini almıştır. Daha sonraları Bediüzzaman Hazretlerini ziyaret eden Bekir Berk, Üstad’dan büyük iltifatlar görmüştür. Bundan sonra Bekir Berk, dünyada eşi benzeri görülmeyen rekorlara imza atıyordu; meşhur 163. Maddenin tam bir uzmanı olmuş, binlerce Nur davasında binlerce mazlumun imdadına yetişmişti. Hemen hepsinde de beraatlar alıyordu. 1992’de terhis tezkeresini alıp, ebedî âleme hicret etti.

***

 Av. Vecihi Işık: Bu davanın üç avukatından biridir. Ankara Barosuna kayıtlıdır. Abdülhakim Arvasi’nin yeğenidir. Vefat etmiştir.

***

Süleyman Rüştü Çakın: Mahkeme maznunlarından olup, hapis yatmıştır. 1899 yılında Isparta’da doğmuştur. Bediüzzaman’ın yakın talebelerindendi. Süleyman Rüştü Çakın, 1935 Eskişehir ve 1943 Denizli hapishanelerinde Üstad’la beraber yatmıştır. 1974’te Isparta’da vefat etmiştir.

***

 Mustafa Cahid Türkmenoğlu: Mahkeme maznunlarından olup, hapis yatmıştır. 1930 İstanbul doğumlu olan Mustafa Cahid Türkmenoğlu Hukuk Fakültesi mezunudur. 1956 senesinden itibaren Üstad Hazretlerinin emriyle üç sene içinde Ankara’da; Atıf Ural, M. Said Özdemir, Mehmed Emin Birinci ağabeylerle beraber yeni harflerle Risalelerin ilk basımını yapmıştır. Toplam 54 ay olarak en çok hapis yatan nurcudur. 2007’de Konya’da vefat etmiştir.

***

 Mustafa Sungur: Mahkeme maznunlarından olup, hapis yatmıştır. Sungur ağabey 1929 Eflâni doğumludur. Bediüzzaman Hazretlerinin en yakın hizmetkâr ve talebelerindendir. Kastamonu Gölköy Köy Enstitüsünü bitirmiş ve kendi köyünde bir müddet muallimlik yapmıştır. 1947’de Emirdağ’ında Bediüzzaman’ı ziyaret etti. 1948’de Afyon mahkemesi münasebetiyle hapishaneye girdi. 1954 senesinde Isparta’da şimdi müze olan evde Üstad Bediüzzaman’ın yanında temelli kalmaya başladı. Defalarca mahkemeye verildi, hapis yattı. Sungur Ağabey 2012’de vefat etti.

***

 Bekir Samî Hocaefendi: Mahkemeye dâhil değildi. Fotoğraflar çekildiği sırada ağabeyleri ziyaret etmek için gelmişti. Vefat etmiştir.

***

 M. Said Özdemir: Mahkemeye dâhil değildi. Ağabeyleri ziyaret etmek için gelmişti. Üstad’ımız tarafından “Risale-i Nur Naşiri” olarak vazifelendirilen Said Özdemir, Risalelerde geçen adıyla “Tillolu Said” 1930 Tillo doğumludur. Üstad Hazretlerini İlk defa 1950’de Isparta’da şimdi müze olan evde ziyaret ediyor. 1956’da Atıf Ural, Mustafa Türkmenoğlu, Mehmet Birinci gibi ağabeylerle beraber, Üstad’ın emriyle Sözler’in yeni harflerle tab’ını yapmıştır. Said Özdemir, çok defalar Risale-i Nur davasından dolayı hapis yatmıştır. 2016’da vefat etmiştir.

***

 Mehmet Emin Birinci: Mahkeme maznunlarından olup, hapis yatmıştır. 1933’te Rize-Pazar Hisarlı köyünde dünyaya geldi. Bediüzzaman Hazretlerine ziyaretleri vardır. Ankara ve İstanbul’da Risale-i Nur neşriyatı ile başlayan hizmet hayatı ömrünün sonuna kadar sadakatle devam etmiştir. Birinci ağabey 2007’de İstanbul’da vefat etmiştir.

***

 Abdulkadir Ceylan Çalışkan: Mahkeme maznunlarından olup, hapis yatmıştır. Abdulkadir Ceylân Çalışkan 1929 yılında Emirdağ’da dünyaya gelmişti. Çalışkanlar Hanedanı mensubudur ve Bediüzzaman Hazretlerinin en yakın talebe ve hizmetkarlarından birisidir. 1963 senesinde vefat etmiştir.

***

 Ahmed İhsan Genç: Mahkemeye dâhil değildi. Ağabeyleri ziyaret etmek için gelmişti. 1930 Antep doğumludur. Antep’te Risale-i Nur hizmetleri ilk defa Ahmet İhsan Genç tarafından başlatılmıştır. Nazım Gökçek, Feyzi Allahverdi, Necmeddin Şahiner gibi Nur’un fedaî talebeleri onun tedrisinden geçmiştir. Hayattadır.

***

1958 Ankara Mahkemesi Nasıl Başladı:

Mustafa Cahid Türkmenoğlu Anlatıyor:

1958’de Nazilli’de bir hâdise cereyan etti, dersane basılmıştı. Gazeteler aleyhte yazdılar. Üstad’dan bize Risale-i Nur’un mahiyetini anlatan bir mektup geldi. Nazilli hâdisesi münasebeti ile Isparta’dan gelen bu mektubu neşretmiştik. Onu matbaada biz bastırmıştık. Mektupta “Tâhirî, Sungur, Bayram, Zübeyir, Ceylan, Rüşdü” –Rüşdü ismi yoktu sonradan ben yazdım— altı kişinin ismi olduğu için onları tutukladılar. Bizi de neşrettiğimiz için tutukladılar. Bazıları da tevzi ettiği için tutuklandı. O zaman 65 gün kadar yattık Ankara’da.

Isparta’dan Üstad’dan gelen mektupta 5 kişinin ismi vardı aslında. “Rüşdü Çakın” ağabeyin ismi yoktu, ama baktım mektubun altında boş yer var, kimsenin haberi yokken Rüşdü ismini yazdım. Üç, üç alt alta altı isimler simetrik olmuştu. Cemalettin ağabeyle bu mektuplardan bir miktar Üstad’a göndermiştik. Rüşdü Ağabey ismini görünce baştan hoşuna gitmiş.

Ben İstanbul’a “Kirazlı Mescid Dersanesi’ne” kitap bırakmaya gitmiştim, valideme de uğradım. Pendik’teyim, sabah erkenden kapı çalındı, baktım “Birinci” karşımda (Mehmed Emin Birinci), yanında bazı gençler var. Bana: ”Giyin, giyin gideceğiz” dedi. Meğer yanındakiler sivil polismiş. Mektup yüzünden Ankara’da mahkeme tutuklama kararı vermiş. Bir gece yatabilmiştim validemin yanında. Ertesi gün İstanbul 1. Şube’deyiz. Orada vicahi tutuklama kararını aleniyete çevirdiler, bizi apar topar doğru Ankara’ya hapishanene götürdüler.

İlk defa hapse giriyorum. Baktım karanlık bir koğuşta bizim arkadaşlar oturmuşlar; bir baktım Tâhirî Ağabey, Sungur Ağabey… Hepsi orada. Baktım bir kenarda Rüşdü ağabey düşünceli oturmuş bekliyor; “Aaah ben ne yaptım” diye düşündüm, kabahatliydim. Gittim yanına: “Ağabey bu da geçer yahu” dedim. “Türkmenoğlu! Geçer, geçer de delip geçer” dedi. Allah rahmet etsin. O hâdisede 65 gün kadar hapiste yattık. (Ömer Özcan Ağabeyler Anlatıyor–1)

***

 1958 Ankara davasını konu alan kitap

ANKARA DAVASI kitabı davanın görüldüğü aynı senede içinde, 1958’de ÇELTÜT Matbaası tarafından basılmıştır. Kitap 80 sayfadır. Kitapta maznun ağabeylerin fotoğrafları, müdafaaları, kimlik bilgileri ve adresleri mevcuttur. Av. Bekir Berk’in 49, Zübeyir Gündüzalp’in 9 sayfalık muhteşem müdafaaları vardır. Diyanet İşleri Başkanlığının dava hakkındaki müspet raporu da kitaba ilâve edilmiştir.

1958 Ankara davasının açılma sebebi olan mektubun orijinal bir nüshası.

KAYNAKLARIM:

1. Yüz yüze görüşerek Bayram Yüksel, Salih Özcan, Mustafa Cahid Türkmenoğlu, Said Özdemir ve Ahmed İhsan Genç ağabeylerden kaydettiğim hatıralar.
2. Ağabeyler Anlatıyor kitapları (6 cilt)
3. 1958 Ankara Davası kitabı