Nurdanhaber – Prof. Dr. Ahmet AKGÜNDÜZ

HER ASIRDA YAPILAN İCTİHADLAR SEMÂVÎ OLMALIDIR; YANİ ALLAH’IN RIZÂSINI KAZANMAK İÇİN İÇTİHAD YAPILMALIDIR. YOKSA ARZÎ İÇTİHADLAR, YANİ İSLAMI KENDİ HAYATINA VE HATTA MENFAATLERİNE UYDURMAK İÇİN YAPILAN İÇTİHADLAR BÂTILDIR.

Muhterem Kardeşlerim! Son günlerde bilen bilmeyen herkes, bu güncelleştirme meselsinde konuşuyorlar. Maalesef sevdiğim bazı devlet damaları de, modernist ve reformist ilahiyaçıların sahte ve yanlış delillerini kendilerince kullanmaya çalışıyorlar. Kaldı ki, Muhterem Cumhurbaşkanımız, yeterli olmasa da meseleyi izah etti ve reformist olmadığını bütün âleme ilan eyledi. Ben konuyla alakalı bir hadisi izah etmeye çalışacağım.

Modernist ve reformist ilahiyaçıların sahte ve yanlış delillerinden biri hadis olduğu iddia edilen şu sözdür:

HADİSLERİN KUR’AN’A ARZI İLE İLGİLİ RİVAYET EDİLEN SÖZ SAHİH HADİS-İ ŞERİF’MİDİR?

“Benden size gelen şeyi Allah’ın Kitab’ına arzedin. O’na uygunsa ben söylemişimdir. Şayet ona uygun değilse ben söylememişimdir.” [İmam es-Suyûtî, Miftahu’l Cenne fi’l İhticâc bi’s-Sünne, s. 2. Bu hadisi tenkid ve izah için nakletmiştir.].

“Benden sonra birçok hadisle karşılaşacaksınız. Size benden bir hadis rivayet edildiğinde onu Allah’ın kitabına arz edin. Şayet ona uyuyorsa kabul edin ve bilin ki, o bendendir. Eğer ona muhalif düşerse kabul etmeyin ve bilin ki, o bana ait değildir” [Abdülazizel-Buhârî, Keşfü’l-esrâr, III. 10. Bunun bir usûl kitabı olduğu unutulmamalıdır.].

“Benden size iyi olan bir şey rivayet edilirse, onu kabul edin, şayet doğru olmayan bir şey nakledilirse de onu reddedin. Çünkü ben doğru olmayan bir şey söylemem” [Ahmed bin Hanbel, El-Müsned adlı eserinde nakletmiştir.].

el-Beyhakî, “el-Medhalu’s Sağır” diye bilinen “el-Medhal ilâ Delâili’n Nübüvve” adlı eserinde şöyle der: ”Hadisin Kur’an’a arz edilmesi hadisi, sahîh değildir, batıldır.” Yine el-Beyhakî “el-Medhalu’l Kebîr” diye bilinen “el-Medhal ile’s Sünen” adlı eserinde de şöyle der: “İmam eş-Şafiî şöyle demiştir: Rasûlullah’tan (sav) gelen bazı hadisleri reddeden bir kimse bana şu hadisi delil olarak gösterdi: “Benden size gelen haberi Kur’an’a arz edin. Ona uyuyorsa, onu ben demişimdir. Uymuyorsa onu ben dememişimdir.” O kimseye şöyle dedim: Az çok rivayeti sahîh olan hiçbir kimse bunu rivayet etmemiştir. Bu meçhul bir kimseden gelen munkatı’ (senedi kopuk) bir rivayettir. Biz ise böyle rivayetleri herhangi bir konuda delil olarak kabul etmeyiz.” [İmam es-Suyûtî, a.g.e, s: 10-21]

Bu ve benzer rivayetleri reddeden âlimlerden “bazıları” şunlardır: İmam Şafiî, İmam Ahmed, İmam Malik, İmam İbn Hazm, İmam İbn Kayyîm, İmam İbn Teymiyye, İmam Suyutî, İmam Kurtubî ve Ebû’l-Ferec İbn Cevzi, Şevkânî, Sagânî, Fettenî, Îbnu’l-Arrak, Aliyyü’l-Kârî gibi birçok mevzuat (uydurma hadis) yazarı muhaddis, Arz Hadisi’ni reddetmişlerdir.

HADİS OLDUĞU İDDİA EDİLEN BU SÖZÜN GEREK MANADA DEĞERLENDİRİLMESİ İÇİN ŞU HAKİKATLARIN BİLİNMESİ GEREKİR:

Risale-i Nur Külliyâtının Yazım Kuralları -4

BİRİNCİ HAKİKAT: Evvela bu hadisin sahih bir hadis olduğunu kabul etmiyoruz. Zira hadislere uyulması ile alakalı kesin âyet ve hadisler bulunmaktadır. İmam Suyûtî de yukarıda zikredilen kitabında bunları anlatmaktadır. Bu hadisin aslî kaynaklar da bulunmadığı ve sadece Usûl-ı Fıkıh kitaplarında yer aldığı yukarıda açıklanmıştır. Kaldı ki, sahih hadisleri bile inkâr eden modernist ve reformistlerin, sahih omadığı açıklanan bu zayıf yahut mevzu hadise dayanmaları çok anlamlıdır.

İKİNCİ HAKİKAT: Bu söz hadis olarak kabul edilse bile, Hadisin metninde ve özellikle de meşhur olan ve yukarıya aldığımız ikinci metinde “Bana isnâd edilerek size hadis rivâyet edilirse…” denmektedir. Asla “Benden bir hadis duyduğunuzda….” İfadesi kullanılmamaktadır. Kaldı ki, ikinci şık dahi olsa, ancak sahih hadis olursa, kabulümüz olduğu herkesçe malumdur. O zaman şöyle anlamamız gerekir: “Sahih olup olmadığı bilinmeyen ve hadis diye nakledilen bir sözü, Kur’an’a arz ediniz; eğer ona muhâlif ise reddediniz.”

ÜÇÜNCÜ HAKİKAT: Usûl-ı Fıkıhcılara göre, eğer nakledilen hadis sahih ise ne yapılacaktır:

Evvelâ: Hadis ve çeliştiği görülen âyetin nüzul ve vürûd tarihleri bilinmiyorsa, birlikte geldiği kabul edilecektir. Bu durumda bir hadisin Kur’an ile çelişme gücü olmadığından reddedilecektir.

Sâniyen: Eğer hadisin söylenme tarihi ve Kur’an âyetinin de nüzul tarihi biliniyor ise, bu durumda iki hal sözkonusudur: Birincisi: Eğer hadis daha önce söylenmişse, âyet ile neshedilmiş sayılacak ve reddedilecektir. İkincisi, Eğer bahsi geçen hadis Kur’an âyetinden sonra söylenmiş ise, İmam Şafiʻî gibi bazı âlimlere göre, yine reddedilecektir. Zira Kur’an âyetinin böyle bir hadisle neshi câiz değildir. Bazı Hanefi hukukçular ise, mütevâtir yahud meşhur hadisler, Kur’an’ın bazı hükümlerini neshedebilirler.

DÖRDÜNCÜ HAKİKAT: Yukarıdaki hukukî işlemleri yapacak olan ancak müctehidlerdir. Hadisin aslın tesbit edemeyecek kadar câhil olan modernistler, reformistler ve siyâsîler değildir. Burada en önemli noktayı ise Bediüzzaman vurgulamıştır: YAPILAN İÇTİHADLAR SEMÂVÎ OLMALIDIR; YANİ ALLAH’IN RIZÂSINI KAZANMAK İÇİN İÇTİHAD YAPILMALIDIR. YOKSA ARZÎ İÇTİHADLAR, YANİ İSLAMI KENDİ HAYATINA VE HATTA MENFAATLERİNE UYDURMAK İÇİN YAPILAN İÇTİHADLAR BÂTILDIR.

Dinleyelim:

“Halbuki şu zamanın ehl-i içtihadı, o zaruratı ahkâm-ı şer’iyeye medar yaptıklarından, içtihadları arziyedir, hevesîdir, felsefîdir, semavî olamaz, şer’î değil. Halbuki semavat ve arzın Hâlıkının ahkâm-ı İlahiyesinde tasarruf ve ibadının ibadatına müdahale, o Hâlıkın izn-i manevîsi olmazsa; o tasarruf o müdahale merduddur.” (Sözler, 483).