(Hilafet – İngiltere)
“Lord Curzon” İngiltere Dışişleri Bakanı olarak Lozan Antlaşması’na katılan isimdi. Masada ağırlığı büyüktü. Hilafetin kaldırılmasını istiyordu. Yoksa Türkiye Cumhuriyeti’ni tanımayacaklardı. Kaldırılacağı sözü verilince Türkiye’yi tanıdılar.
Lord Curzon, daha önce Hindistan’da İngiliz görevlisiydi. Hilafetin siyasi gücü sebebiyle Hindistan’da Müslümanları kontrol etmekte zorlanmıştı. Hilafetin kaldırılması gerektiğini ta o zaman aklına koymuştu.
İlginçtir, İngiltere Kralı V. George, Lozan Anlaşması bitmesine rağmen imzalamadı. Ne zaman imzaladı? 1924’ten sonra “Hilafet” kaldırılınca Lozan’ı imzalayacaktı.
Halifelik kaldırılınca İngiltere’nin Musul’daki resmi görevlisi bunu hayretle karşılayıp inanmakta güçlük çekmiştir. İngiliz görevli “Halifeliğin ortadan kaldırılmasıyla Türkler’in bindikleri dalı kestiklerini ve bununda İngiltere için inanılmayacak derecede mükemmel olduğunu” söyledi.
İngiltere büyükelçisi Ronald Lind 8 Şubat 1926 raporunda şunları diyor: “Laik Türkiye’nin Müslümanları artık İngilizler için tehlike olmaktan çıkmıştır.”
Hilafetin kaldırılması en çok İngiliz işgalindeki Hindistan’daki Müslümanlara dokundu. Çok fakir olmalarına rağmen kadınlar “altın bileziklerini, küpelerini, kolyelerini ve bu altınlarla toplanan paraları” Türkiye’ye Hilafetin kurtulması için göndermişlerdi.
Bu Müslümanların düşüncesi şuydu: Hilafet kurtarılırsa nasıl olsa bir yolu bulunur ve bizde bağımsızlığımıza kavuşuruz düşüncesindeydiler. Ama Türkiye hilafeti kaldırınca kahroldular. “Hintli Müslümanların” gönderdiği paralar 500 bin TL’yi bulmuştu. Savaş yıllarında bu paranın sadece 120 bin TL’si harcanmış, geriye kalan 320 bin TL ile de İş Bankası kurulmuştu. Şuan bankanın büyük hissesi CHP’ye aittir.
— Mustafa Güldağı —