Bugün 106’sı kadın, 70’i yaşlı, 63’ü çocuk 613 Azerbaycan vatandaşının Ermenilerce katledildiği Hocalı Katliamı’nın 26. yılı. Hocalı’da yaşananları dünyaya duyurmaya devam eden Azerbaycan, uluslararası kamuoyundan suçluların cezalandırılması talep ediyor.
Azerbaycan, Ermenilerin 26 Şubat 1992’de gerçekleştirdiği Hocalı Katliamı nedeniyle Ermenistan’ın cezalandırılmasını istiyor. Azerbaycanlılar, 106’sı kadın, 70’i yaşlı, 63’ü çocuk savunmasız 613 sivilin katledilişinin 26. yılında hayatını kaybedenleri anarken sorumluların adalet önünde hesap vermesini talep ediyor. Azerbaycan Dışişleri Bakanlığı ve Başsavcılığı’nın hazırladığı ortak raporda, Ermenistan, Azerbaycan’a ait Dağlık Karabağ’da 1980’li yıllardan itibaren bölücülüğü ve terörizmi desteklemek, savaş başlatarak Azerbaycan topraklarının yüzde 20’sinin işgal etmek ve savaş suçları işlemekten sorumlu tutuluyor.
Savaş suçu ve soykırım
Azerbaycan’a göre, Hocalı’da yaşananlar, 1949 Cenevre Sözleşmelerinin, Birleşmiş Milletlerin (BM) Soykırım Suçunun Önlenmesi ve Cezalandırılması Sözleşmesi, Sivil ve Siyasi Haklar Sözleşmesi, İşkenceye ve Diğer Zalimane, İnsanlık Dışı veya Onur Kırıcı Muamele veya Cezaya Karşı Sözleşmesi, Çocuk Hakları Sözleşmesi gibi çok sayıda sözleşmenin ciddi ihlali anlamına geliyor. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin 22 Nisan 2010 tarihli kararında, Hocalı’da yaşananlar, savaş suçları veya insanlık aleyhine suçlarla eşdeğer eylemler olarak görülüyor. Bugüne kadar 15 ülkenin parlamentosu ve ABD’nin 16 eyaletinin meclisi Hocalı’da yaşananları kınayan ve soykırım olarak gören kararlar kabul etti.
KATLİAM RUS-ERMENİ İTTİFAKININ SONUCUDUR
1992 Şubat’ında Ermeni Silahlı Kuvvetleri eski Sovyetler Birliği ordusunun 366 numaralı motorize alayının desteğiyle Hocalı kentinin nüfusunu vahşice katlederken, soykırımının en iğrenç aşamasına da geçerek tarihin izlerini silmeye çalışmış, hem Azerbaycan halkı, hem de insanlığın bütünü açısından büyük önem taşıyan çok değerli tarihî anıtları da mahvetmişlerdir.
PLANLI KATLİAM
Katliamdan aylar önce Ermeniler Hocalıya giden tüm yolları kapatmış, Hocalı ablukaya alınmış, 2 Ocak tarihinden itibaren kentin elektriği de kesilmiştir. Hocalı kentinin Azerbaycan’ın diğer bölgeleriyle irtibatı koparılmış, helikopter tek ulaşım aracı olarak kalmıştır. Bir süre sonra gelen bir Azeri helikopterinin düşürülmesi ile helikopter ulaşımı da kesilmişti.
KATLİAM SÜRECİ
1991 yılının sonlarında Ermeniler, Karabağ’ın dağlık kesimindeki 30’u aşkın yerleşim birimini ele geçirdi ve stratejik konuma sahip köyler Ermenilerce yakılıp yıkıldı. Yaşanan bu vahşetlerle Hocalı’ya giden yollar açılmış oldu.
AZERİLERİN DERİLERİNİ YÜZDÜLER, GÖZLERİNİ OYDULAR
1992 yılının 25 Şubat’ını 26’sına bağlayan gece Ermenistan Silahlı Kuvvetleri, Hankendi’nde konuşlandırılan eski Sovyetler Birliği zırhlı araçları ve 180 askerî uzmanının da desteği ile Hocalı kentini çevirmişti. Rus silahları Hocalı kentini bütünüyle harap etti. Kasabaya giren Rus ve Ermeni askerler vahşette sınır tanımadı. Katledilenlerden bazıları kafası kesilerek, gözleri oyularak, derisi soyularak, canlı canlı yakılarak ve diğer işkencelerle öldürülmüştür.
Bu vahşet sonucunda resmî verilere göre 63’ü çocuk, 106’sı kadın, 70’si ise yaşlı 613 kişi katledilmiştir. 56 kişi acımasız işkenceler sonucunda öldürülmüş, 25 çocuk her iki ebeveynini, 130 çocuk ebeveynlerinden birini, 230 aile ise reisini kaybetmiştir. 487 kişi sakat bırakılmıştır ki bunlardan da 76’sı çocuktur. Katledilenlerin yanı sıra 1275 kişi esir edilmiş ve esirlerden 150’sinin akıbeti halen bilinememektedir.
HOCALI DÜNYA BASININDA
Ermeni-Rus birleşik kuvvetlerinin Hocalı’da sivil Azerbaycanlı nüfusa karşı emsali görülmeyen vahşeti bir süre sonra dünya medyasına da düşmüştür. ,
Fransız “Le Monde” gazetesinde Ermenilerin yaptıkları vahşete ilişkin şu ifadeler geçmektedir: “Ağdam’ı ziyaret eden yabancı basın mensupları Hocalı’da katledilen kadınlar ve çocuklar arasında kafa derisi soyulan, tırnakları sökülen üç ceset görmüşlerdir. Bu, Azerbaycanlıların bir propagandası değil, gerçeğin kendisidir”.
Vahşetle ilgili İngiltere’nin “The Sunday Times” gazetesi 1 Mart 1992 tarihli sayısında, hayatta kalmayı başaran Hocalıların dilinden şöyle nakletmiştir: “Ermeni askerler yüzlerce aileyi mahvetti. Hayatta kalanların anlattıklarına bakılırsa, Ermeniler 450 kişiyi aşkın Azerbaycanlıyı kurşuna dizmişlerdir ki bunların çoğunu kadınlar ve çocuklar oluşturmaktadır. Yüzlerce, belki binlerce kişi kayıplara karışmış durumdadır. Hocalı’dan kaçan diğer kadın ve çocuklarla beraber Ağdam’a ulaşan Raziye Aslanova, kendilerine durmadan ateş edildiğini anlatmaktadır. İnsanlar canlı canlı yakılmış, kafa derileri soyulmuştur.
Rus basınından“İzvestiya” gazetesinin 13 Mart 1992 tarihli sayısında bir Rus askerin dilinden şu bilgiler aktarılmıştır: “Binbaşı Leonid Kravets anlatıyor: Tepenin üzerinde yaklaşık 100 cesedi kendi gözlerimle gördüm. Bu erkek çocuğun kafası yoktu. Her yerde özellikle amansızca katledilmiş olan kadınların, çocukların ve yaşlıların cesetleri vardı.”