Şerif Hüseyin Paşa’nın çıkardığı Arab İhtilâli nedir?

Fahreddin Paşa’nın Medine Müdafaası neden dillere destan olmuştur?

Osmanlı Devleti, Yavuz zamanında Osmanlı topraklarına katılan Mekke’nin idaresini, Hz. Peygamber zamanından beri devam eden âdet üzere, şerîf denilen valilere tevcih ediyordu. Mekke ve Medine ile çevresi ahalisini, her yıl gönderdiği Surre Alayları ile de maddi açıdan ihyâ ediyordu. İngiliz ve Fransızların Arapları devlet aleyhine kışkırtmalarını hesaba katan ve sadakatinden şüphelenen II. Abdülhamid, Şerif Hüseyin Paşa’yı ve oğullarını İstanbul’da ikamet ettirmiş; Hicaz’a girmelerini yasaklamıştı. İttihâdcılar iş başına gelince, menkûb yani hakları yenilen insanlar olarak değerlendirdikleri Hüseyin Paşa’yı Mekke Şerifi yaptılar.

Fırsatı değerlendiren İngiltere ve Şerif Hüseyin, I. Cihan Harbi sonrası Arab Meliki olmak hevesiyle İngiltere ile anlaştı (Ocak 1916) ve hatta daha da ileri giderek Haziran 1916’da Osmanlı Devleti’nden ayrıldığını ilan etti. İsyan eden Müslüman Arap halkı değildi; belki İngilizler tarafından kışkırtılan ve hırsı uğruna İslâm kardeşliğini bozan Şerif Hüseyin Paşa idi. Ancak Şerif Hüseyin’in Birinci İsyan Beyânnâmesi incelenirse, isyanının görünürdeki sebebi olarak, İttihâdcıların hilâfete olan hürmetsizliklerini ve şer’-i şerife aykırı işler yapmalarını gösterdiği hemen anlaşılır. Nitekim, İttihâdcılara, içki içen bakanları tayin ettiren İngiliz ve Fransızlar, aynı gerekçeyi kullanarak, bir taraftan Arap İsyanını ve bir taraftan da Kürt İsyanını çıkartmışlardır. Arap ve Kürt kardeşlerimiz ise, oyuna gelmişlerdir.

Mekke ve Cidde bölgelerini, Osmanlı Hicaz Valisini kolayca bertaraf eden Şerif Hüseyin’in kuvvetleri, Medine’deki IV. Orduya bağlı Çöl Kaplanı Fahreddin Paşa komutasındaki kolordu karşısında dayanamadı. İngilizler, harp sırasında bile onu sadece Hicaz Meliki olarak kabul etti. BIS yani İngiliz Gizli Servisinden Albay Lawrence, Bedevi Arapları Osmanlı Devleti aleyhine savaşmaları ve IV. Ordunun direncini kırmaları için elinden geleni yaptı. Sonunda Arapların desteğini alan İngilizler, bir daha çıkmamak ve sonra da İsrail’e teslim etmek üzere Aralık 1916’da Gazze’ye girdi. Hüseyin Paşa kuvvetlerinin Osmanlı ordusunu arkadan vurması neticesinde, İslâm birliği parça parça oldu. Artık ikisi de Müslüman olan Arablar ve Türkler, karşı cephelerde çatışan iki düşman millet haline gelmişlerdi.

İngiliz-Fransız-Arap kuvvetleri, Ekim 1918’de Şam’ı Osmanlı Devleti’nden geri aldılar. Bundan daha kötü olanı ise, Melik Hüseyin’in oğlu ve Osmanlı Meclisinin Cidde Milletvekili olan Faysal, bazı Türk birliklerini Şam’ın kuzeyinde kuşattı. Aç ve çıplak olan Osmanlı askerlerinin çoğu şehid edildi. Bu baskılara dayanamayan Fahreddin Paşa ise, Ravza-i Mutahhara’yı şerefle savunmasına rağmen, Ocak 1919’da teslim olmak mecburiyetinde kaldı. Bunu Yemen ve Asir’deki Osmanlı birliklerinin teslim olması takip etti. 24 Nisan 1923 tarihli Lozan Andlaşmasına göre, artık Arap topraklarında Osmanlı hâkimiyeti yoktu.

SİNGAPUR’DA İSLAMİYET VE RİSALE-İ NUR HİZMETLERİ…

İşte bir asra yakındır Müslüman Araplarla Müslüman Türkler arasında karşılıklı nefrete sebep olan hıyânetler bunlardır. Kaderin adaleti olarak, Necid’deki Emir Abdülaziz bin Su’ûd 1916’ya kadar Osmanlı’ya olan sadakatini devam ettirdi. Bu tarihte İngilizlerle bir andlaşma yaptı. Osmanlı Devleti buralardan çekilince de önce Necid Meliki oldu, sonra Hicaz’ı Şerif Hüseyin’den alarak Suudi Arabistan’ı kurdu. Osmanlı Devleti’ne hıyânet eden Şerif Hüseyin ve oğulları emellerine kavuşamadılar.

Prof. Dr. Ahmet Akgündüz