Akıl ve fennin hükmetmeye başladığı, özgürlükler döneminde, Bediüzzaman Said Nursi’nin eğitime ilişkin yaklaşımlarını şu şekilde özetleyebiliriz:

Eğitim ve Konusu:

1) Bediüzzaman’a göre, eğitim, hem insanda ve hem de kainatta yerleştirilmiş gizli hazineleri keşfetme sürecidir (30. Söz). Ona göre, tanınmayı isteyen Yaratıcıyı bilmek ve anlamak için, “ene” olarak isimlendirdiği insan benliğinin bilinmesi ve benlik şifresinin çözülmesi gerekmektedir. İnsan, bu çözüm için gösterdiği çabanın sonucunda, kalbine sunulan imanın verdiği güçle, davranış değişikliğine gider ve insani özgürlüğü elde eder. Ona göre, eğitim, insanı, davranışlarında ifrat ve tefritten, yani aşırılıklardan korumalıdır. Bediüzzaman’a göre, insanda kişiliği oluşturan üç temel kuvve vardır. Bunlar, iyiyi kötüden ayıran akıl, menfaatleri çeken şehvet ve zararlı şeyleri uzaklaştıran gazap’ tır. İnsan, bu üç kuvvede orta yolu bulmak zorundadır. İşte, eğitim burada rehberlik yapar. Kişi, eğitim yoluyla “doğruyu yanlıştan”, meşru olanı gayr-i meşru olandan ayırmayı, gücünü hak ve adaletle kullanmayı öğrenmelidir. Böylece, imtihan için gönderildiği bu hayattan yüzünün akıyla çıkıp, ebedi hayatına yatırım yapmalıdır.

2) Bediüzzaman’a göre, eğitimin temel konusu “İnsan”dır. Eğitim insanı anlamak ve onun fıtratına uygun davranışlar kazandırmak için vardır. Çünkü, insan, bu dünyaya “İlim ve dua vasıtasıyla tekemmüldür” için gönderilmiştir (Sözler, 285). Bu bağlamda, insan fıtratına baktığımızda gözlenen gerçekler şunlardır:

Rahmetli Said Özdemir Ağabey’in Vefatının Sene-i Devriyesi

• İnsanın inanmaya ihtiyacı vardır.

• İnsan değerler sahibidir. İnsan en müntehap ve seçkin şeyleri ister, gözünü daha iyiye diker. Arzularına ulaşmaya çalışırken ortaya çıkması muhtemel haksızlıkları ortadan kaldırmak için de bir değerler manzumesine ihtiyacı olduğunu anlar.

• İnsan insana muhtaçtır. Yalnız olduğunu bilen ve toplu yaşamaya ihtiyaç duyan tek canlı insandır. Bir ekmeği yemek ve bir elbiseyi giymek gibi en basit ihtiyaçları için diğer insanlara muhtaç bir varlıktır.

[table id=189 /]