1915’te alınan tehcir kararının gerekçeleri, olayın 102. yılında belgeleriyle ortaya konuldu. Devlet Arşivlerinde yer alan 204 belge ile, Ermenilerin 1890’dan itibaren dış güçlerin güdümünde planlı olarak isyan ettiği anlatılıyor.

Ermeni olaylarının 102. yılında, Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü önemli bir esere daha imza attı. Özellikle Ermeni diasporasının etkisinde kalan çevrelerce zaman zaman dile getirilen, ‘Sistemli ve düzenli bir Ermeni ayaklanması daha sonra icat edildi, böyle bir şey var olsaydı, belgeleri olurdu’ iddiası “Tehcire Giden Yol” kitabıyla önemli ölçüde çöpe atılıyor. Zira söz konusu kitapta yer alan ve ilk kez yayımlanan 204 belge, Ermenilerin tehcire giden süreçte nasıl planlı ve ortak hareket ettiklerini ortaya koyuyor. Çoğu şifreli mesajlar taşıyan belgeler eşliğinde 1915 olaylarının arka planı da anlatılıyor.

NEDENLERİ ANLATILIYOR

‘Tehcire Giden Yol’ kitabında, 1914’ün eylül ayından 1915 haziran ayına kadar geçen süredeki şifreli mesajlar yer alıyor. Kitabın Ermeni tezlerini boşa çıkaran önemli bir eser olduğuna dikkat çeken Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürü Doç. Dr. Uğur Ünal, “Tehcire giden aşamaları kamuoyu bilmiyor. Neden böyle bir yola başvuruldu? Ermeni tezlerinde ‘Ermeni isyanı planlanmış bir isyan değildir’ tezi var. Bu kitap Ermeni isyanının 1890’dan bu yana planlanmış ve dış güçlerle birlikte gerçekleştirilmiş bir plan olduğunu açıkça ortaya koymaktadır” dedi.

‘15 BİNİ RUSLARA KATILDI’

Kitapta I. Dünya Savaşı başlarında Ermenilerin hazırlık ve isyanları hakkında Üçüncü Ordu tarafından hazırlanan rapor yer alıyor. Binlerce sivil ve masum insanın Ermeni çeteler tarafından öldürüldüğü veya mağdur edildiğine dair bilgilerin yer aldığı kitapta, bölge müdürlüklerinden Osmanlı Hükümeti’ne gönderilen şifreli telgraflar bulunuyor: 22 Nisan 1915’te Sivas Valisi Muammer’den İçişleri Bakanlığı’na çekilen telgrafta “Ermeni komitelerinin kontrolü altındaki Sivas Suşehri’nde 16 köyde ihtilal mıntıkası hazırlanarak, vilayetteki 30 bin Ermeni’nin hazırlandığı, bunlardan 15 bininin Rus ordusuna katıldığı, kalan 15 bin kişinin de Osmanlı ordusunu geriden meşgul etmekle görevlendirildiği” bildiriliyor. Kitapta ayrıca, 24 Nisan 1915 tarihli tutuklama kararının, daha sonra değişik bölgelerde ‘Sevk ve iskan’a tabi tutulmasının sebeplerine de yer veriliyor.

SEVK KARARI GENİŞLİYOR

Adıyaman’da 70 Milyon Yıllık ‘Gastropod’ Fosili Bulundu

15 Haziran 1915’te Karahisar-ı Şarki (Şebinkarahisar)  Ermenilerinin başlattıkları isyan ve kaleyi ele geçirme harekatı üzerine, 30 Mayıs 1915 tarihli Bakanlar Kurulu kararının kapsamının genişletildiği anlatılıyor. Van Valisi Cevdet’ten gelen telgrafta da “Sur ve Kaledibi Ermeni mahallelerinde yüzlerce ihtilalcinin kaleyi ele geçirerek, Müslüman evleri ile Duyun-ı Umumiye, Posta, Reji ve Osmanlı Bankası binalarını yaktıkları” ifade ediliyor.

SADECE 5 ERMENİ GELDİ

Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürü Doç. Dr. Uğur Ünal, Kağıthane’de bulunan Genel Müdürlük binasındaki tanıtım toplantısında, Osmanlı arşivinin, 40’dan fazla ülkenin tarihini aydınlatan belgelere sahip olduğunu söyledi. Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü’nce 1993’ten itibaren sadece Ermeni olayları ile alakalı 34 kapsamlı eser yayımlandığını belirten Ünal, “Arşivlerimizde bu konuyla ilgili 200 binin üzerinde belge bulunuyor. Bunların her biri araştırmaya açık halde. Üzücü olan şu ki; davet etmemize ve arşivimizi açmamıza rağmen Ermenistan’dan konuyla ilgilenen kişi sayısı 5’i geçmemiştir. Aslında bu sonuç bile Ermenilerin gerçeğin peşinde değil, siyasi rant peşinde olduklarını göstermektedir “ dedi.