İskilipli Atıf Hoca, 1925’te çıkarılan Şapka Kanunu’na muhalefet sebebiyle bugün idam edilmişti. Yazdığı bir kitap sebep gösterilmişti.

Peki Şapka Kanunu sayesinde zengin olan Yahudi İş adamını biliyor musunuz?

İş adamı Yahudi Vitali Hakko, Şapka Devrimi sayesinde iş hayatına atılıp zengin olmuştu. “Şapka Giyilmesi Hakkında Kanun” neşredilince İtalya’dan bir gemi dolusu çoğu ikinci el, “paspal” şapkayı ucuza getirterek kurduğu “Şen Şapka” mağazasında halka pahalıya satmış ve milyoner olmuştu. Gerçekten de “Şen Şapka”, sahibini ve yedi sülalesini zengin ederek “şen” yapmıştı.

Cumhuriyet Dönemi’ndeki Şapka Kanunu baskısı yüzünden halk kız veya erkek şapkası ayırt etmeden giymişti. Komik olan taraf da, İstanbul halkının başlarına geçirdikleri türlü türlü şapkalarla, tam bir karnaval havası içinde yaşamış olmaları ve erkeklerin baslarında renkli, cicili-bicili kağıttan şapkaların bulunması idi.

Hatta çoğu erkeğin kafasında kadın şapkaları da görülmeye başlanmıştı. Kendi hatıratında “Sattığımız şapkaların çoğu bayan şapkasıydı ama millet alıyordu. Cumartesi günleri dükkânımızın önünde kuyruk bile oluyordu” demişti.

İskilipli Atıf Hoca’nın Şapka Devrimi’nden önce yazdığı risale yüzünden idam edildiği o zor günlerde erkekler “kelleyi korumak” için Hakko’nun “kazık marka” şapkalarını kapışmışlardı. Bu yüzden başlarında hanım şapkasıyla dolaşan erkekler bile vardı.
Vitali Hakko bu durumu “Hayatım Vakko” isimli kitabında şöyle anlatır;

“Genç cumhuriyetin ilk kuşağıydık. Bize hız veren Atatürk devrimleriydi. Şapka devrimi, kıyafet devrimi olmasaydı, kuşkusuz bugün Vakko olmazdı. Bu nedenle, birçok defa dile getirdiğim gibi, Vakko tüm varlığını Kemalist devrimlere ve Batılılaşma çabalarına borçludur…”

21 Mart 1988 tarihli Milliyet’te, bugünlere gelişi için, “Atatürk’e borçluyum” diyor ve nasıl zengin olduğunu şöyle açıklıyor:
“1925’lerde Kemal Atatürk giyim kuşam reformu yaptığında, Türkiye’de bu alanda yeni bir dünya açıldı. Şapka reformuyla çarşafın ve fesin atılmasıyla ilk aklıma gelen şey, şapka yapmak oldu. Kapalıçarşı’da bir dükkân açmıştık. Şapkaları gece hazırlar, gündüz satardık. Cumartesi günleri kuyruk olurdu. Öyle kuyruk olurdu ki, izdihamı önlemek için polis çağırırdık.”

Şapka Kanunu’ndan bir Yahudi böyle zengin olmuştu işte.

Ve şöyle diyordu:

Adıyaman’da 70 Milyon Yıllık ‘Gastropod’ Fosili Bulundu

Şen Şapka olarak, Anadolu’yu bir ağ gibi örmüştük. Öylesine ki, yılda birkaç defa çıktığım Anadolu teftişlerinden birinde, Konya’da “Şapka Ağamız geldi” diye karşılanmıştım. Ve Konya garındaki kadınların büyük bir çoğunluğunun başında “Şen Şapka’nın” ürünlerini gördüğüm de pek çok şaşırmıştım.

Yine birgün şöyle itiraf etmişti:

“Biz Vakko olarak varoluşumuzu Mustafa Kemal Atatürk’ün Batılılaşma süreci içinde yer alan kıyafet devrimlerine borçluyuz.”

Kanunun ilk yıllarında on binlerce şapka satan Hakko, modası geçen şapkayı artık kimse “kafaya takmayınca” yeni bir strateji geliştirir. Ülkede inancını yaşamaya çalışanların sayısı artmakta, halk giderek muhafazakarlaşmaktadır.

Bu çerçevede “başörtülülerin” sayısında artış olmaya başlayınca Vakko adını verdiği mağazasında “eşarp” satmağa başlar. Aynı zamanda kadınlar çarşafı-peçeyi atarak eşarp takmaya başlamıştı. Çarşafın peçenin atılmasının amacı kadının batılılaştırılmasıydı.

Zaten Hakko’ya göre “Simsiyah başörtüler, kadını çok kötü gösteriyordu.” Anlayacağınız başörtü ve eşarp da satarak para kazanma yolunu bulmuştu. Şuan Vakko mağazasından başörtü, eşarp alan Müslümanlar kimi zengin ettiğini biliyorlar mı? Ya da bu adamın Şapka Kanunu’nun yaygınlaştırılmasında büyük rol oynadığını biliyor muydunuz?

Vitali Hakko, Vakko’nun ilk mağazasını 1962 yılında Beyoğlu’nda açtı. Beyoğlu’ndaki mağaza Türkiye’nin o zamana kadar açılan en büyük mağazası olarak tarihe geçti.

10 Aralık 2007 günü hayatını kaybetti. Vitali Hakko, Neve Şalom Sinagogu’nda düzenlenen törenin ardından Ulus’taki Arnavutköy Musevi Mezarlığı’nda toprağa verildi.

— Mustafa Güldağı —