İstanbul’un ilk Belediye Başkanı

1 Haziran 1453 – Fatih Sultan Mehmet, Hızır Bey’i (Çelebi) İstanbul’a ilk belediye başkanı olarak atadı.

Hızır Çelebi (Hızır Bey) Hazretleri, Osmanlı döneminin meşhur alimlerindendi. Aynı zamanda bir veliydi. 1407 yılında Eskişehir’de doğup 1458 yılında İstanbul’da öldü. Ancak 51 yıllık dünya yolculuğunda pek çok şeye imza attı.

Meşhur Nasrettin Hoca’nın torunu olan Hızır Bey, zekâsı ve çalışkanlığıyla kısa zamanda birçok dini ve fenni ilimde âlim oldu. Molla Yegân’ın talebesi ve damadıydı. Rahledaşı Molla Fenari’den sonra eşi yoktu. Bursa’daki Bayezid Medresesi’de görev yaptıktan sonra İnegöl Kadılığı’na tayin oldu.

Daha sonra Edirne’ye gelerek müderrislik çalışmalarına devam etti. Bu arada Yanbolu Kadılığı’nda da bulundu.

Hızır Çelebi’nin İstanbul’daki görevi daha fetih gerçekleşmeden belli olmuştu. Fâtih Sultan Mehmed, İstanbul’un fethine hazırlanırken fetihle ilgili son bilgileri alıp gerekli emir ve fermanları verdikten sonra, Hızır Çelebi’ye dönerek; “İstanbul kâdısına hüküm odur ki…” dedi.

Bu fermanla Fâtih, Hızır Beyi, imparatorluğun en önemli vazîfelerinden birine tâyin ediyor ve ona olan güvenini en üst derecede göstermiş oldu.

O zamanda kadılar bugünkü belediye reislerinin yaptıkları işleri de yaparlardı. Çünkü o zamanlar, nüfus ne kadar kalabalık olursa olsun, insanların mahkeme ile işleri az olurdu.

Adıyaman’da 70 Milyon Yıllık ‘Gastropod’ Fosili Bulundu

Fatih’in, İstanbul’un fethinden önce tebdil-i kıyafetle Edirne bedesteninde dolaşırken başından geçen hâdise meşhurdur. Fatih Sultan Mehmed Han, bir sabah vakti, tebdil-i kıyafetle alışverişe çıktı. Yanında halk kıyafetindeki vezirinden başka kimse yoktu. Girdiği dükkândan iki okka yağ istedi.

Onu aldıktan sonra, beş okka da bal vermesini söyledi. Dükkân sahibi; “Efendim, ben siftahımı yaptım, balı da komşudan alın, o da siftah etsin.” dedi. Öbür dükkâna gittiler. Böyle kaç dükkânı dolaştılar, hiçbirinden ikinci bir şey alamadılar. Hızır Bey, komşunun değil hakkına, komşuya karşı ihsana bu kadar riayetkâr olan böyle bir milletin kadısı olarak İstanbul’u yönetmeye talip olanlara da örnek olmalı.

Hızır Bey’e memuriyeti sırasında bugünkü Kadıköy bölgesi geçimi için tahsis edildi. Zamanla bölgenin adı Kadı Köyü ve Kadıköy oldu. 1458 yılına kadar İstanbul kadılığı yapan, birçok talebe yetiştiren, adaleti en güzel şekilde icra ettiren Hızır Bey, bu tarihte vefat etti. Güzel ahlâkı, takva sahibi örnek bir insan olarak hayatını tamamladı. Türkçe, Arapça ve Farsça dillerinde önemli bir birikime sahipti.

HIZIR BEY KİMDİR?

Fâtih Sultan Muhammed Hân’ın padişahlık yılları içerisinde, Arabistan’dan bir zât gelip, çeşitli ilim ve fenlerden suâller sordu. Zamanının âlimleri tatmin edici cevaplar veremediklerinden, Fâtih’in canı sıkıldı.

Bütün beyleri, paşaları ve vezirleri topladı ve: “Ülkemde bu adama cevap verecek bir ilim adamımız yok mudur? Çabuk olun, araştırın ve bana derhâl müsbet bir cevap getirin!” dedi.

Vatan topraklarını iyi bilen vezirler, düşündüler ve Sivrihisar Medresesi’nde görev yapan Hızır Bey hatırlarına geldi ve Fâtih’e; “Sultânım! Ülkemizde Hızır Bey adında değerli bir âlimimiz var, emir buyurursanız, haberci gönderip onu buraya çağıralım” dediler. Sultan hemen; “Durmayın, kim varsa derhâl da’vet edin, gelsin” dedi.

Bunun üzerine, Hızır Bey’i çağırmak üzere Sivrihisar’a üç kişilik bir hey’et gönderdiler. Hızır Bey, bu hey’etle İstanbul’a geldi. Hızır Bey, o zaman daha otuz yaşlarında ve asker kıyâfetinde bulunduğundan, yaş ve kıyâfeti, meşhûr âlimlere meydan okuyan zâtın alay edercesine gülmesine sebep oldu. Ancak, onun sorduğu bütün sorulara cevap verdi.

Bundan sonra Hızır Bey suâle başladı. O kimse cevap veremeyip, mağlup oldu ve şu i’tirâfı yaptı:“Hızır Bey, İslâm âleminde benzeri pek az bulunan ilim adamlarınızdan biridir. Kendisinde öylesine bir hafıza ve zekâ var ki, karşısında durmak mümkün değildir.” Bu durum Fâtih Sultan Mehmed Hân’ı fevkalâde memnun ettiğinden, ona; “Yüzümüzü ak eyledin, cenâb-ı Hak da iki cihanda senin yüzünü ak eyleyip, ilmini ve fadlını arttırsın” dedi. Fâtih’in, Hızır Bey hakkındaki muhabbet ve teveccühü günden güne arttı.

Aynı zamanda şairdi. Ünlü eseri Kaside-i Nuniyye’yi manzum olarak ele aldı. Bunun dışında da bazı eserleri kaleme aldı. Ancak, yazdıklarından sadece bir kısmı günümüze kadar ulaşabildi. Hızır Bey’in mezarı halen İMÇ bloklarının içerisinde yer alıyor.